‘Mam, mijn telefoon luistert mij af!’ zegt ze gepikeerd. ‘Ik heb met mijn vriendin gepraat over skatebaantjes en nu krijg ik alsmaar reclame voor skaten en skatebaantjes!’

‘Je hebt vast gezocht op skatebanen’, zeg ik.

‘Nee!’

‘Wacht even. Je bent met je telefoon op zak bij twee skatebaantjes geweest. Google weet dus dat je daar was. Je hebt in een Insta-story verteld dat je hebt geskatet. Zo ‘weet’ je telefoon dat je interesse hebt in skaten en skate-baantjes.’

Even kom ik met deze uitleg weg. Tot een paar dagen later. Ze heeft leren haken en daarover niks opgezocht en toch krijgt ze reclame over haken. Zou je telefoon je dan toch afluisteren? Ik ga op onderzoek uit.

Als je de standaard instellingen van je telefoon niet hebt gewijzigd, reageert je telefoon op gesproken commando’s. Hiervoor is wel een trigger nodig. Je roept dan hey Siri of OK Google en vervolgens geef je de zoekopdracht. Je telefoon moet wel constant ‘luisteren’ of je zo’n trigger uitspreekt. Wat doet hij met al het andere dat hij ‘hoort’?

De meningen zijn hierover verdeeld. Het lijkt niet erg waarschijnlijk dat álle gesprekken ook daadwerkelijk continue verstuurd worden naar servers van de grote tech bedrijven. Het argument hiervoor is dat dit veel dataverkeer met zich mee zou brengen. In een onderzoek dat NOS stories uitvoerde, blijkt dat je telefoon geen data verstuurd als praat in de buurt van je telefoon. Maar uit andere onderzoeken blijkt dat (delen van) je gesprekken wel opgeslagen worden op je telefoon. Apps op je telefoon kunnen daar woorden uit oppikken, om te gebruiken voor het tonen van gerichte advertenties.

Het lijkt plausibel dat je telefoon woorden gebruikt die hij uit gesprekken oppikt. Hiervoor moet je wel spraakherkenning aan hebben staan. Ondertussen deel je op allerlei andere manieren (onbewust) veel meer dan je misschien denkt. Je deelt je locatie, zoekt misschien toch op een (gelinkte) term en deelt informatie op social media. En natuurlijk heb je ook nog de selectieve waarneming: Als je een bepaalde auto hebt gekocht, zie je hem ineens overal rijden. De reclames over skatebaantjes vielen eerst niet op, maar doordat je het er over hebt gehad, vallen ze je ineens wel op.

Wat wordt er van mij bijgehouden?

Nieuwsgierig wat er allemaal van je bijgehouden wordt?

Voor Apple kan je dat hier vinden (inloggen met je AppleID). Hier kan je een verzoek indienen om een kopie te ontvangen van jouw gegevens die door Apple worden bijgehouden.

Voor Google kan je vinden wat er bijgehouden wordt bij MyActivity (inloggen met je Google account). Als er opnames zijn, zou je die hier ook terug moeten kunnen vinden.

Heb je een iPhone of iPad, en gebruik je daarop producten van Google (bijv. Gmail of GoogleMaps)? Log dan bij beide organisaties in om te zien wat ze van je bijhouden.

Hoe stop je het ‘afluisteren’?

Wil je niet dat je telefoon met je ‘meeluistert’? Dat kan je instellen.

Bij een iPhone of iPad doe je dat zo: Ga naar Instellingen en kies daar voor Siri en zoeken. Zet daar de schakelaar Luister naar ‘Hé Siri’ uit. En nu je toch met je privacy bezig bent en je in dit menu bevindt, kan je meteen ook kritisch kijken naar de andere instellingen.

Bij een Android telefoon of tablet open je de Assistant-app en kies daar voor het kompas-icoon. Kies voor je profiel (rechtsboven) en kies Instellingen. Op het tabblad Assistent scrol je naar beneden. Bij Assistent-apparaten kies je je telefoon of tablet en zet daar de schakelaar uit.

Overige privacy instellingen

Als je een app installeert moet je toestemming geven voor het gebruik van je microfoon, je camera en het delen van je locatie. Kies bij installatie voor ‘nee’. Heb je in het verleden toch op ‘Ja’ getikt, dan kan je dit nog aanpassen.

Bij een iPhone of iPad ga je naar Instellingen en kies je voor Privacy. Hier kan je per app de privacy instellingen wijzigen.

Bij een Android telefoon of tablet vind je dit onder Instellingen –> Apps en Machtigingen. Ook hier kan je per app de privacy instellingen beheren.